Dit artikel is bijgewerkt op 28 mei 2025
Boven de nieuwe zuidelijke ringweg is een nieuw park voor Groningers aangelegd, het Zuiderplantsoen. En wat is een plantsoen zonder kunst? Studio L A (ontwerpers Lorien Beijaert en Arna Mačkić) heeft een plek ontworpen om samen te komen en te genieten van het park: het Geheugenpaviljoen. Waarschijnlijk heb je er al iets over gehoord. In januari kon je je stem laten horen over het ontwerp. Wij vertellen je op deze pagina graag meer over het Geheugenpaviljoen.
In de video hieronder vertelt ontwerper Lorien Beijaert wat het idee achter het ontwerp is en hoe dat tot stand is gekomen.
Wat is het Geheugenpaviljoen?
1. Ontmoetingsplek en podium
Het ontwerp is gebaseerd op wensen van buurtbewoners die tijdens een jaarmarkt zijn opgehaald, zoals een podium voor optredens en activiteiten, en een plek om samen te komen. In reactie daarop heeft Kunstpunt verschillende kunstenaars gevraagd een schetsontwerp te maken. Een kunstcommissie, bestaande uit bewoners, een stedenbouwer, aannemers Combinatie Herepoort en Kunstpunt als coördinator van de kunstopdracht koos unaniem voor het voorstel van Studio L A.
2. Oud en Nieuw versmelten
Gedeelten van de oude weg, enkele dragers met liggers, komen terug in het Geheugenpaviljoen. Deze elementen worden gecombineerd met nieuwe onderdelen, zoals een podium en een stalen constructie en krijgen zo een nieuwe functie. In de loop der jaren worden ze overgenomen door het groen van hangende planten.Voor Studio L A was de geschiedenis van Groningen het uitgangspunt: “na onderzoek in de omgeving kwamen we erachter dat er veel lagen in de geschiedenis zijn geweest. Maar elke keer is de laag volledig weggevaagd en is er iets nieuws overheen gelegd.” Dit idee heeft geleid tot het hergebruik van elementen van de zuidelijke ringweg, die nu de basis vormen voor de nieuwe ontmoetingsplek in het Zuiderplantsoen.
3. Groen dak
Een ecologische daktuin van ruim 200m2 met veel soorten planten trekt bijen, vlinders en vogels aan en draagt bij aan verkoeling. Deze daktuin is vanwege privacy van omwonenden niet toegankelijk voor bezoekers.
4. Toegangspoort
Het Geheugenpaviljoen is onderdeel van het Zuiderplantsoen, een groene plek waar natuur, recreatie en historie samenkomen. Het ontwerp past perfect binnen de visie van het Zuiderplantsoen, waarin het rijke verleden van de plek centraal staat. Het ontwerp van het park, gemaakt door Paul Kersten van bureau Wurck, herinnert aan verschillende tijdslagen, van de ijstijd met zwerfkeien tot de vestingwerken en de aanleg van het Sterrebos in de achttiende eeuw. Dit erfgoed komt terug in de hergebruikte materialen, zoals de zwerfkeien en de lijnen in de paden.
Net als het eerste kunstwerk van Studio L A, het Geheugenbalkon aan de westkant van het Zuiderplantsoen, is het Geheugenpaviljoen een toegangspoort voor fietsers en voetgangers.
Geheugenbalkon
Het Geheugenpaviljoen is het tweede in een serie kunstwerken in het Zuiderplantsoen. De eerste ontmoetingsplek kun je al zien en bezoeken, het Geheugenbalkon, een uitkijkpunt langs de Hereweg. Als je er bovenop staat, heb je goed zicht op de vernieuwde ringweg. Het Geheugenbalkon werd in juli 2021 onthuld en werd door een vakjury gekozen tot winnaar van de Groninger Architectuurprijs 2021. Ook in dit bouwwerk hebben architecten Lorien Beijaert en Arna Mačkić een bestaand stuk ringweg, inclusief vangrail, hergebruikt.
Geheugentrip
Met het Geheugenbalkon als startpunt heeft Kunstpunt Groningen een nieuwe kunstroute ontwikkeld: Geheugentrip. Het zuiden van de stad heeft een rijke historie, prachtig groen en veel kunst wat het verkennen meer dan waard is. Ook in de route wordt de verbinding tussen oud en nieuw gemaakt door middel van audiofragmenten. Zo kan je onder andere een nieuw gedicht van stadsdichter Myron Hamming horen, zijn de ontwerpers van Studio L A aan het woord en herbeleef je ‘Sterren in het Bos’ met oude geluiden vanuit de muziekkoepel in het Sterrebos. De kunstroute is zowel met als zonder extra audiofragmenten te volgen. Geheugentrip is te vinden op kunstpuntgroningen.nl/kunstroutes.
Over Studio L A
Studio L A bestaat uit de architecten Lorien Beijaert en Arna Mačkić. In hun werk onderzoeken ze maatschappelijke kwesties en verhalen, om deze vervolgens in een nieuw perspectief te plaatsen. Met hun werk wonnen ze al verschillende prijzen, het Geheugenbalkon was hun eerste permanente werk in de openbare ruimte. Leuk persoonlijk detail: Lorien Beijaert heeft roots in Groningen liggen, ze heeft gestudeerd aan academie Minerva.
Meer weten?
Kunstpunt is zich bewust van de gemengde gevoelens over dit project. Wil je meer weten? We zijn beschikbaar voor vragen, je kunt ons bellen via: 050- 317 17 07.
Participatietraject Geheugenpaviljoen
In reactie op de kritiek rondom het participatieproces voor het Geheugenpaviljoen en de aangenomen motie ‘Draagvlak Geheugenpaviljoen’ op 15 mei 2024, heeft de gemeente Groningen in november 2024 een nieuw participatieplan gepresenteerd. Dit traject had als doel de aard en omvang van de bezwaren in kaart te brengen en inwoners de ruimte te geven hun bezwaren en wensen te formuleren voor kunst in dit deel van het Zuiderplantsoen. Het participatietraject kan leiden tot handhaving van het bestaande voorstel, een aangepaste versie of een nieuw kunstwerk.
Kunstpunt Groningen, Studio L A en de kunstcommissie trekken zich de kritiek aan en hebben actief bijgedragen aan de totstandkoming van dit nieuwe plan. Kunstpunt directeur Lieselot Van Damme: "Uiteraard werken wij mee aan een vervolgtraject, dit doen wij met een open vizier. Het is belangrijk dat de discussie over kunst in het Zuiderplantsoen en het Geheugenpaviljoen zorgvuldig wordt gevoerd en op basis van de juiste informatie. Met dit participatieplan heeft de gemeente een goede basis gelegd voor een constructief gesprek in de komende periode."
Het volledige participatieplan is beschikbaar via de website van de gemeente Groningen. Vanaf 9 januari t/m 9 februari kon je jouw mening delen via De Stem van Groningen. Ook waren er informatiebijeenkomsten op 23 en 24 januari in het Poortershoes. Als onderdeel van het participatietraject stond aflevering 5 van de podcast Het college van B&W van GRAS in het teken van het Geheugenpaviljoen. Je kunt hem hier terugluisteren.
Uitkomst participatietraject
Na het nieuwe participatietraject heeft het college van B&W op 28 mei 2025 een voorkeur uitgesproken voor het Geheugenpaviljoen in het nieuwe Zuiderplantsoen: niet vasthouden aan het oorspronkelijke plan, maar het kunstwerk wel in aangepaste vorm realiseren. Met aanpassingen die tegemoetkomen aan wensen en bezwaren van buurtbewoners. Het college nodigt de gemeenteraad uit om hierop te reageren. Op basis van die reactie kiest het college een voorkeursvariant, die samen met een financieel voorstel aan de raad wordt voorgelegd.
Kunstpunt kan zich vinden in deze uitkomst. Interim-directeur Robine de Koff: “We waarderen de betrokkenheid van iedereen die zijn stem heeft laten horen. Graag komen we tegemoet aan de ideeën en zorgen die tijdens het participatietraject zijn verzameld. Wat ons betreft gaan we hiermee aan de slag door te kijken welke aanpassingen aan het ontwerp mogelijk zijn zoals het verwijderen van één of enkele onderdelen van het kunstwerk, het toevoegen van meer groen of een muurschildering en extra aandacht voor sociale veiligheid. We wachten af voor welke voorkeursvariant uiteindelijk wordt gekozen.”
Samenwerking
We werken in nauwe samenwerking met Combinatie Herepoort en Aanpak Ring Zuid aan het kunstproject. Hou onze website in de gaten om op de hoogte te blijven van de artistieke ontwikkelingen in het Zuiderplantsoen.