Het is maar goed dat Groninger kunstenaars ook buiten onze provinciegrenzen exposeren. Zo kom je tenminste nog eens ergens. Neem nou Kunstruimte Wagemans in het Friese plaatsje Beetsterzwaag, gesitueerd in een oud schooltje dertig minuten buiten Stad, alwaar schilder Thijs Jansen (Groningen, 1986) werken toont die hij tussen 2008 en 2018 maakte. Jansen had in 2013 nog een solotentoonstelling in het Drents Museum en won in 2011 de Gerrit van Houten Prijs. We kregen een exclusieve rondleiding van deze Groninger realist: 'Bij alles wat ik verzin denk ik: op welke manier kan ik dit het beste in beeld brengen én het er tegelijkertijd vanzelfsprekend uit laten zien?’
'Ik presenteer mijn werk het liefste met veel witruimte eromheen. Door de kleine afmetingen van de werken moet je er echt naartoe lopen om het goed te kunnen bekijken. Zelfs als je er een halve meter vandaan staat zie je nog niets. In een groepstentoonstelling is men geneigd om mijn werk in een hoekje te hangen, omdat het zo klein is. Dat vind ik echt een misvatting. Eigenlijk moet je wél denken dat het een heel groot ding is, alleen dan komt het tot z'n recht.
Een voorbeeld is De Pornohoek uit 2010 [niet te zien op deze tentoonstelling, red.] Dat is wel een van mijn meest geslaagde schilderijen, in die zin, dat je er echt heel dicht op moet staan om te kunnen zien wat het is. Dat is eenzelfde soort ervaring als wanneer je onvoorbereid bij de pornohoek in de videotheek terecht kwam en je je een beetje betrapt voelde. Is dit wel het juiste moment om ernaar te kijken? Tegelijkertijd is het heel aantrekkelijk geschilderd en wil je het graag bestuderen. Met dit werk was ik genomineerd voor de Koninklijke Prijs voor de Schilderkunst in 2010 en tijdens de uitreiking stond ik dus met de toenmalige koningin naar dit werk te kijken. Ze zei dat ze het erg grappig vond en vroeg of ik altijd op zo'n klein formaat werkte. Ik ben echt overgenomen door deze manier van werken. Die kleine beelden komen op den duur echt tot leven.'
'Door de kleine afmetingen van de werken moet je er echt naartoe lopen om het goed te kunnen bekijken.'
Samenhang versterkt
'Een andere factor in deze tentoonstelling is het principe dat de schilderijen samen een groter geheel vormen. Als student aan Academie Minerva merkte ik dat ik de drang had om schilderijen te maken die qua schilderhandeling en inhoud zó ver van mijn andere werk af stond, dat het eigenlijk niet te verantwoorden was. Tot ik merkte dat als ik dat werk onderling naar elkaar liet verwijzen, ze wel degelijk naast elkaar in een tentoonstelling konden bestaan. De werken Tjolk en Sound and Vision uit 2008 markeren voor mij dit inzicht en zijn daarom prominent aanwezig in deze tentoonstelling.
De focus van de expositie ligt echter op twee recent ontwikkelde series: Zelfreflecties en Stofuitdrukking. Beide reeksen zijn ontstaan vanuit mijn meer verhalende schilderijen, maar doordat ik me dieper ging concentreren op bepaalde aspecten werden ze daar steeds verder van losgezongen. Bij de Zelfreflecties, gebaseerd op de interieur van een lift, heeft dat vooral te maken met de manier waarop ik het geschilderd heb - met een latje veeg ik de kleuren door elkaar, zodat het hele paneel ermee bedekt is. Dan krijg je iets wat erg lijkt op iets wat je ook in zo'n roestvrijstalen oppervlakte ziet. Ik realiseerde me dat ik met deze manier van werken eindeloos kan variëren. Zelfs binnen eenzelfde kleurenpalet worden de schilderijen, door de specifieke handeling van het trekken, allemaal anders. Dat is zo’n wonderlijke ervaring dat ik me daar helemaal in kan verliezen.
Ik vind het supergaaf dat je, ondanks die mindere controle, iets krijgt wat redelijk fotorealistisch oogt. Je kijkt naar illusionaire ruimte, en tegelijkertijd sta je binnen die ruimte naar een plat vlak te kijken dat iets reflecteert. Ik kras er ook beschadigingen in, zoals je in liften vaak opmerkt. Dat vind ik ook mooi om in een schilderij te doen, omdat je dan weer het objectmatige van het schilderij benadrukt.’
'Ik realiseerde me dat ik met deze manier van werken eindeloos kan variëren.'
Imperfecte breisels
'Ik heb een fascinatie voor de traditionele opvatting dat een schilderij een venster is met daarbinnen een illusionaire ruimte die ik kan weergeven, en tegelijkertijd wil ik ook als schilder heel bewust ergens verf op smeren. Vergelijkbaar met de liftdeuren is de reeks Stofuitdrukking, waarin ik een tactiek heb ontwikkeld om met één handeling een breisteek te suggereren. Waar het om gaat is dat je, net zoals bij breien, begint met de intentie een rechte baan te breien en dat je dan toch allemaal gaten ziet ontstaan. Eigenlijk gaat het me om die imperfecties.
Dit breimotief schilder ik op doek, wat ik vervolgens opspan zodat het om de randen van het spieraam heen te volgen is. Deze combinatie van plat vlak, illusie en objectmatigheid biedt mij veel mogelijkheden en vrijheden op het gebied van compositie en kleur. Mensen die zelf breien komen wel eens naar mij toe en zeggen: Thijs, dit kan helemaal niet, maar dat snap ik ook wel. Daar laat ik de werkelijkheid weer los.'
De tentoonstelling Thijs Jansen, de schilder is nog t/m 3 maart te zien in Kunstruimte Wagemans in Beetsterzwaag. Het werk hierbinnen kwam mede tot stand door de Werkbijdrage Bewezen Talent van het Mondriaan Fonds.
Tekst: Karlijn Vermeij
Beelden van Thijs:
- De Pornohoek
- Zelfreflectie tussen 20 en 21
- Stofuitdrukking in D 3