Een kijkje in het atelier van Fiona Zondervan

"Op de middelbare school ontdekte ik hoe belangrijk creativiteit voor mij was en hoeveel ik ervan hield om met mijn handen te werken. Mijn vader was ambtenaar bij Rijkswaterstaat en betrokken bij de realisatie van publieke kunstwerken. Op mijn zeventiende mocht ik hem vergezellen bij de installatie van het project Boot aus Stein (1981) van Hannsjörg Voth in het IJsselmeer, waarbij Voth een boot uit steen houwde. Dat vond ik zo indrukwekkend dat ik besefte dat het leven als kunstenaar een reële manier van leven kon zijn en dat je je eigen leven kunt inrichten zoals je wilt. Na een half jaar te hebben gestudeerd aan CABK in Kampen, verhuisde ik naar Amsterdam, waar ik mijn eigen weg zocht in de kunstwereld door in de leer te gaan bij verschillende kunstenaars. Tevens heb ik een tijdje gewerkt op een bronsgieterij. Praktijkervaring is de beste opleiding die je als kunstenaar kunt wensen. Het was een belangrijke periode voor mij omdat ik ontdekte dat ik naast boetseren ook goed was in steenhouwen. Het is heel anders om een beeld te maken door iets weg te halen in plaats van het op te bouwen door te boetseren. Het is een totaal andere manier van werken en denken.

Dieren staan centraal in mijn werk, een thema dat zijn oorsprong vond in mijn jeugd en dat werd versterkt door mijn vele bezoeken aan dierentuinen. Dieren fascineren me vanwege hun mimiek, anatomie en bewegingen, vooral apen en vogels. Het is een onderwerp dat zo groots is dat ik me er na 35 jaar nog steeds onverminderd in kan verdiepen. In mijn werk probeer ik de essentie van deze dieren vast te leggen zonder ze te vermenselijken. Ik begin met kijken, daarna tekenen, en uiteindelijk maak ik wat foto's als extra geheugensteuntje. Het tekenen vormt de basis van het geheugen; het dwingt je echt te kijken en na te denken over hoe een dier in elkaar zit. Een verenpakket van een vogel, bijvoorbeeld, is zo complex dat je het zelf bijna niet kunt bedenken.

In mijn atelier werk ik met verschillende materialen, waaronder steen en brons. Ik laat het bronsgieten aan anderen over, maar het ciseleren en patineren doe ik zelf. Mijn werkdag is afwisselend; soms werk ik aan een steenvorm, andere dagen boetseer ik. Het materiaal bepaalt vaak wat het eindresultaat wordt. Ik werk intuïtief en laat me leiden door wat het materiaal me ingeeft. Ik probeer het materiaal te laten doorschijnen en het eer aan te doen. Het is miljoenen jaren oud en dat moet je als kunstenaar respecteren en een plek geven in je werk.

Het proces van beeldhouwen en boetseren is voor mij een manier om de complexiteit van het leven te verwerken en een verbinding te maken met de wereld om me heen. Het atelier is een rustpunt voor mij. Het is een veilige haven die je soms als kunstenaar en als mens nodig hebt om sterker te staan in de wereld. Hier kan ik alle indrukken uit de wereld om mij heen een bodem geven, waarna het werk kan groeien voordat het weer de wereld in gaat. Mijn kunst heeft altijd een sterke relatie gehad met dieren en de natuur. Ik voel een verantwoordelijkheid om bewustzijn te creëren over de bedreigingen waarmee veel diersoorten te maken hebben. Ik schaam me dat we als mens verantwoordelijk zijn voor het uitsterven van zoveel dieren. Dit activisme, dat in de loop der jaren is gegroeid, komt tot uiting in mijn werk en in de tentoonstellingen die ik organiseer. Een voorbeeld hiervan is mijn werk rond het schubdier, dat ik maakte nadat ik hoorde over de ernstige bedreigingen voor dit dier. Door dit in een beeld vast te leggen, probeer ik mijn verdriet vorm te geven.

Lesgeven is voor mij een manier om mijn kennis door te geven en in contact te blijven met andere mensen. Het inspireert me om mijn werk steeds opnieuw te bekijken en te verfijnen. Hoewel ik soms de rust van het atelier nodig heb, waardeer ik de interactie met anderen en de frisse blik die mijn leerlingen me geven.

Mijn werk als beeldhouwer is een voortdurende zoektocht naar evenwicht tussen de verschillende materialen, technieken en ideeën. Ik zie mezelf als een erg kleine schakel in het geheel, maar ik ben vastbesloten om mijn steentje bij te dragen. Ik hoop dat mijn werk mensen raakt en dat het iets blijvends toevoegt aan de wereld."

Het werk van Fiona Zondervan kun je nog t/m 29 september 2024 zien in Hortus botanicus Haren, waar het onderdeel uitmaakt van de maakt van de beeldenexpositie Hortus Animali.

Tekst: Dinnis van Dijken
Foto's: Lisa Jasperina Bommerson