Thijs Lijster (1981) is cultuurfilosoof en docent kunst- en cultuurfilosofie aan de Rijksuniversiteit Groningen. Zijn boek Wat we gemeen hebben: Een filosofie van de meenten (2022) stond op de shortlist van de Socratesbeker, en met anderen publiceerde hij The Rise of the Common City. Eén van de terugkerende thema’s in die boeken en zijn onderzoek is de rol van de stad in het ontwikkelen van gemeenschapszin.
Wat heeft een stad nodig om te functioneren?
“Het hangt ervan af wat we verstaan onder functioneren. Met een eendimensionale, economische bril op, kan het lijken dat een stad goed functioneert wanneer zij een waardemachine voor vastgoedspeculatie is. Maar door de nadruk op economische waarde kan een stad ook homogeen en voorspelbaar worden. Want wat maakt een stad tot stad? Al het leven, alle activiteit, culturele diversiteit en creativiteit die bewoners erin stoppen, en waar zij vervolgens weer hun energie en sociale verbanden uit kunnen putten. Er moeten dus gemeenschappelijke ruimten – ‘meenten’, zoals ik die noem in mijn boek – zijn voor ontmoetingen en inspiratie. Zo kan je cultuur en creativiteit op een duurzame manier organiseren in stedelijke context.”
Wat voor rol is er weggelegd voor kunst en kunstenaars binnen die stedelijke context zoals je die beschrijft?
“Kunstenaars spelen eigenlijk een dubbelrol. Ze zijn vaak (onbedoeld) betrokken bij de homogenisering en gentrificatie van de stad. Kunstenaars fungeren als kwartiermakers, ze maken een wijk hip. Zodra dat gebeurd is, stijgen de prijzen echter en moeten ze weer vertrekken. Maar kunstenaars kunnen je ook op stedelijke ervaringen laten reflecteren. Kunst in de openbare ruimte kan je blik op de stad vervreemden en zo nieuwe perspectieven of verbindingen mogelijk maken.”
Van welke kunstenaars zou je graag werk in Groningen willen zien?
“Ik moet meteen denken aan Recetas Urbanas, een Spaans collectief dat speelt met architecturale interventies en daarvoor samenwerkt met gemeenschappen. In een wijk in Sevilla wilden bewoners speelruimte voor kinderen. Onmogelijk volgens de gemeente. Ondertussen stonden er maandenlang containers vol bouwafval in de straten. Recetas Urbanas heeft toen vergunningen aangevraagd voor een aantal containers, waar ze een speeltuin op gebouwd hebben. Door de mazen in de stedelijke wetgeving te vinden, proberen zij dingen te faciliteren die gemeenschappen meer leefbaar maken.”
Tijdens Noorderzon gaat historicus en podcastmaker Jelte Posthumus in gesprek met Thijs Lijster; samen gaan ze op zoek naar de mogelijke betekenis van de meent in de 21e eeuw. Het gesprek vindt plaats op 20 augustus, vanaf 21.00 uur in Pollux. Meer informatie & tickets: Samen Leven: Thijs Lijster › Noorderzon
Dit interview met Thijs Lijster verscheen eerder in KUNST. magazine (editie 1 / p. 41).